Satua
Ni Daha Tua
Ada kone tuturan satua Ni Daha Tua.
Kacerita di desa anu ada kone anak
luh daha tua, madan Ni Daha Tua. Ia suba tua tur padidiana, tusing ngelah nyama
braya, nongosin pondok cenik tuah abungkul. Gegaene sai-sai ngalih saang ka
alase. Palimunan ia majalan ngalih saang, suba sanja gati mara kone ia teka.
Buin maninne mare kone ia ngadep saange ka peken. Dadi ngapuan kone ia ngadep
saang. Yadiapin keto, sawireh ia madaar padidiana, masi sedeng kone daare
pagaenne, dikenkene bisa masisa abedik.
Ni Daha Tua ngelah kone pisaga,
mapungkusan Pan Rendah. Sawireh ia liu pesan ngelah pianak luh muani, Pan
Rendah gegaenne masi sai-sai ngalih saang bareng teken Ni Daha Tua. Sawireh ia
anak muani tur bajangan teken Ni Daha Tua, dadi liunan dogen ia nyidayang negen
saang mulih, tur sai-sai ia nyidayang ngadep saange ka peken. Yadiapain keto,
sawireh ia madaar ajak liu, dadi pepesan masi kuangan daara pagaenne. Ni Daha
Tua teka tan mari iri kenehne teken pan Rendah, sawireh ia nyidayang liunan
negen saang , tur sai-sai ngadep saang ka peken.
Kacerita nuju peteng , Ni Daha Tua
teka uli ngalih saang, negak kone ia di ampikne sambilanga ngrengkeng, “Dong
sajan ja Widine, mabaat-baatan gati mapaica. Pan Rendah sai-sai nyidaang ngadep
saang, tur liunan dogen ia maan pipis pamelin saang, I dewek ngapuan tur
bedikan maan pipis. Yen I dewek dadi anak muani bajang, kenken ya demenne”.
Mare ia suud ngrengkeng keto, lantas teka anak luh, kene abetne teken Ni Daha
Tua, “Nyai Daha Tua, eda nyai ngrengkeng ngorahang Widine mabaat-baatan
mapaica, anak mula asah antuk Ida. Yen nyai makeneh dadi anak muani bajang,
maisi pinunas nyaine, “keto kone raos anake odah ento, lantas ilang. Ni Daha
Tua prajani kone dadi anak muani bajang, lantas kendel gati kone ia. Dening ia
suba dadi anak muani tur kereng, dadi liu-liu ia nyidaang negen saang, tur
sai-sai ia ngadep saang ka peken, kanti suba liu ia ngelah pipis, lantas ia
nyuang anak luh.
Sedek ia ngadep saang ka peken,
suba payu saangne, lantas ia ngindeng. Ditu ia bengong ngajinang saudagare
ngadep sarwa ane melah-melah. Tumbuh kone kenehne iri, lantas ia ngenggalang
mulih. Teked jumah, buin kone ia ngrengkeng, “Beh, Widine mabaat-baatan gati
mapaica. Saudagare aji luh madagang, liu-lliu maan pipis. I dewek kanti I bulbul baongne negen saang, masi kuangan
dogen amah. Yen i dewek icena dadi saudagar, kenken ya demene”. Keto kone ia
ngrengkeng. Buin kone teka anake odah i pidan, lantas ngomong, “I pidan nyai
suba tuturin, sing baang ngrengkeng, ngorahang Widine mabaat-baatan mapaica,
jani masi buin nyai ngrengkeng keto. Nah yen cai makeneh dadi saudagar, maisi
pinunas caine”. Keto kone raos anake odah ento, lantas buin ilang. Gelising
satua, suba makelo ia dadi saudagar, kanti suba sugih gati kone ia, tusing
kuangan apan-apan. Sedek ia madagang, rauh kone Pepatih Agunge di gumine ento,
iringang mamas lakar mapas tangkil ka puri.
Mara ajinanga teken i saudagar,
buin kone tumbuh iri atinne, tur buin ia ngrengkeng, “Beh kuangan dogen
pinunase. Yen buat i dewek jani suba madan sugih gati, nanging tusing ngisi
panjak. Yen jani icena dadi Pepatih Agung, kenken ya demene, pipis liu, ngelah
panjak masi liu”. Mara suud ia ngrengkeng keto, buin kone teka anake odah i
pidan, “Nah saudagar, maisi buin pinunas caine keto”. Suud ngraos keto lantas
anake odah ento buin ilang. Ditu lantas i saudagar prajani kadauhan ka puri,
kajenengan Pepatih Agung, kapraksain panjak liu. Suba ia dadi Pepatih Agung,
masi kuangan dogen legan kenehne, sawireh enu ada maduurin. Ditu lantas ia buin
mapinunas apang dadi Agung teken Ida Sang Hyang Widhi, tur buin maisi
pinunasne. Ida Anake Agung prajani kone sungkan, nglantas ida seda. Lantas ia
kone jani ngentosin nyeneng Agung. Di subanne nyeneng Agung, masi tan lad
pakayune iri, sawireh sing ja Ida dogen nyeneng Agung di gumine. Enu masi ada
Agung lenan, lantas Ida mapinunas ring Ida Sang Hyang Widhi, “Inggih Ratu Sang
Hyang Widhi, mungpung palungguh Betara sueca ring titiang, mangkin mangda malih
palungguh Betara nglinggihin pinunas titiange. Mungguing pinunas titiange
mangkin mangda nyidayang titiang ngaonang para ratune sami, mangda titiang
newek ngodagang jagate sami saduur tanah sabeten langit. Maliha Ratu Sang Hyang
Widhi mangda sampun nguasayang jagate ring madia pada, kanggoang suargane
kewanten dreweang!” keto kone pinunas Ida Anake Agung ring Ida Sang Hyang
Widhi.
Ditu lantas Anake Agung prajani
nedunang kaulanidane sami saha sikep, lakar ngebug para ratune makejang. Suba
kone pepek kaulane pada teka, lantas Ida mamargi magegebug, sadesa-desa
kapangandikayang kaulane majejarah.
Tan critanan gelising satua, liu
kone suba para ratune kaonang Ida, enu kone abesik konden sida antuk Ida
ngalahang. Nuju peteng suba mareren siate, sedek Ida Anake Agung merem di pondok, during Ida sirep lantas buin
teka anake odah i pidan tur ngraos, “Ih cai Anak Agung loba, buat pinunas caine
teken Ida Sang Hyang Widhi liunan suba kalinggihan. Kewala pinunas caine apang padidian ngodagang gumine
sabeten langit saduur tanah, ento sing lakar kalinggihan, reh bes sanget
ngulurin keneh loba, jele iri ati”. Keto kone raos anake odah ento lantas
ilang.
Sapaninggal anake odah ento, lantas
ujan kone bales pesan maduluran kilap, lantas puun kone pondok Ida Anake Agung
sander kilap, kayang Ida Anake Agung seda. Keto katuturan satua anake makeneh
loba tur iri ati.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar